Z Bukowskim jest jak z Nirvaną. Chyba każdy choć na moment załapał się na ostrą fascynację jego twórczością.
Ale o ile autorzy Nevermind generalnie funkcjonują w masowej świadomości jako jeden z najlepszych rockowych zespołów w historii, o tyle z Charlesem Bukowskim jest pewien problem. Bardzo wielu czytelników uważa, że z jego książek się po prostu wyrasta. Literaturze Bukowskiego krzywdę robią najpierw ci, którzy sięgnęli po nią za wcześnie i zrozumieli tylko tyle, że to o piciu i zaliczaniu kobiet, a potem ci, którzy strugają znawców i mówią że przecież to tylko banalne wynurzenia moczymordy.
Duży błąd. Warto wgryźć się w książki Bukowskiego w każdym wieku, bo to autor, który dysponował nieprawdopodobnym wprost flow. Pisał tak prosto, jak tylko to możliwe, a jednocześnie znajdźcie drugiego z takim uchem do cytatów, którymi rzucał ot tak, od niechcenia. Miałem zły dzień. Tydzień. Miesiąc. Rok. Życie. Cholera jasna - to choćby cytat ze Szmiry, jego ostatniej powieści. Poza tym to ten rodzaj literatury, która portretuje najpodlejsze momenty w życiu człowieka, ale przy tym cały czas daje czytelnikowi sporo nadziei. Obojętnie, w tak fatalnym położeniu znajdował się Hank Chinaski, stworzone na potrzeby jego książek alter ego autora, zawsze potrafił wykrzesać z siebie dalszą chęć do życia. W co najmniej dwóch książkach Bukowskiego pojawia się opowiadanie, w którym Chinaski chce popełnić samobójstwo, ale w ostatnim momencie... zauważa gazetę z wyjątkowo głupim tytułem na okładce, po czym dochodzi do wniosku, że skoro życie jest tak absurdalne, to warto dać mu jeszcze jedną szansę.
Portretował wykolejeńców, biedaków, samotników, czyli takich, jak on. Był mizantropem, a jednocześnie desperacko pragnął miłości. I choć praktycznie całe życie spędził w USA, a jego powieści i wiersze są przesiąknięte brudem biednych uliczek Los Angeles, to urodził się całkiem niedaleko nas – w Niemczech, ponad sto lat temu, 16 sierpnia 1920 roku. Jeśli czytaliście i lubicie - przypomnijcie sobie. Jeśli nie lubicie – dajcie się przekonać. Jeśli nie znacie – zacznijcie od tej piątki, dokładnie w takiej kolejności.
Najpiękniejsza dziewczyna w mieście
Zanim porwiecie się na pełnowymiarową powieść, zacznijcie od opowiadań. Zwłaszcza, że ten zbiór to takie the best of Charles Bukowski. Zestaw jego ulubionych tematów (dojmująca beznadzieja, alkoholizm, bezrobocie, życiowy marazm) ujęty w kilkudziesięciu krótkich opowiadaniach, czasem pisanych pierwszo, a czasem trzecioosobowo. Otwierające książkę tytułowe opowiadanie jest mocno urokliwe, ale przyszykujcie się, że im dalej w las, tym ciężej. A już Antychryst to rzecz naprawdę dla czytelników o mocnych nerwach.
Co najbardziej szokuje? Chyba obojętność i beznamiętność bohaterów, popełniających wszystkie te straszne rzeczy. Z drugiej strony Bukowski w życiu prywatnym obracał się wokół takich ludzi i wiedział, jakie to charaktery.
Listonosz
Zanim został pisarzem na pełen etat, Charles Bukowski pracował przez wiele lat jako dostarczyciel poczty. Ten czas opisał w Listonoszu, powieści dużo lżejszej niż jego opowiadania – oczywiście z zastrzeżeniem, że nie ma tu aż tak wiele seksu i makabry. Jest za to świetny portret ludzi pracujących za groszowe stawki, ludzi, którzy tej roboty nienawidzą, ale i nie mają żadnych perspektyw na to, by cokolwiek w swoim życiu zmienić. Dlatego może jednak nie przesadzajmy z tą lekkością. To także najbliższa non fiction powieść w dorobku Bukowskiego. Czytamy i aż cieszymy się, że udało mu się rzucić tę podłą robotę.
Na południe od nigdzie
Kolejny zbiór opowiadań, który – takie mamy wrażenie – świetnie funkcjonowałby także jako nowość w 2021 roku. Samotność jest nowym fetyszem współczesnych literatów, najgłośniejsze powieści dotyczą właśnie nieudanego poszukiwania swojego miejsca w dzisiejszym świecie (Floryda Lauren Groff, Kociarz Kristen Roupenian czy wybitny komiks Śmiech i śmierć Adriana Tomine'a), ale Bukowski pięknie pisał o niej już ponad pół wieku temu. W jednym z opowiadań przedstawia nieudaną randkę dwóch nieznanych sobie osób, gdzie kobieta jest zdegustowana wyglądem poznanego mężczyzny, a my od razu przypominamy sobie wszystkie najgorsze znajomości z Tindera. Jest też o człowieku, który zakochał się w manekinie i upadłym pisarzu-alkoholiku, cierpiącym z powodu odejścia żony. No, nie jest to najweselsza pozycja. Ale przeczytać trzeba, bo Bukowski znów odnajduje się doskonale w krótkich formach.
Faktotum
Ameryka zaraz po II wojnie światowej powoli stawała na nogi - to było jeszcze przed zaangażowaniem się w Wietnam i serii protestów na ulicach miast, gdy młodzi mieszkańcy Stanów powoli zaczynali rozumieć ułudę mitu american dream. Ale wtedy, pod koniec lat 40. i na początku 50., codzienność Amerykanów – z nie najgorszymi pracami, domami na przedmieściach, rodzinami i samochodami – wydawała się sielska. I tu pojawia się młody Hank Chinaski, który włóczy się od miasta do miasta, gdzie stara się podjąć jakąkolwiek, nawet źle płatną pracę, a oprócz tego trochę sobie popić i – sorry, ale tylko tak oddamy styl pisania Bukowskiego – konkretnie poruchać. Udana próba wzięcia się za bary z powieścią drogi, a przy tym książka, którą Charles Bukowski przedstawia się jako zatwardziały antysystemowiec. Był tak osobny, że nie dołączył się nawet do popularnych wówczas beatników, którzy przecież też chełpili się tym, że są inni od wszystkich.
Poezja
Na koniec sięgnijcie po któryś z tomów wierszy Charlesa Bukowskiego (kilka z nich wyszło nakładem polskich wydawnictw), bo w nich jest jeszcze bardziej lakoniczny, ale nie ma się wrażenia, że opowiada dużo mniej. Facet był tak samo sprawny jako prozaik i poeta, dlatego jeśli jeszcze wątpicie w jakość jego pisania – przestańcie.