Przewodnik po festiwalu Millennium Docs Against Gravity: na które filmy szczególnie warto się wybrać?

Artykuł pierwotnie ukazał się w kwietniu 2023 roku

A w tym roku świętuje dwudziestolecie. Największy rodzimy przegląd współczesnego kina dokumentalnego działa nieprzerwanie od roku 2004. Przez ten czas kilkukrotnie zmienił nazwę (kto pamięta, że pierwsza edycja odbywała się pod szyldem Warsaw Doc Review?) i stał się wydarzeniem, na którym co roku pojawia się blisko 200 000 widzów. Osiem miast, kilkaset tytułów z całego świata i aż piętnaście różnych konkursów. Jak nie pogubić się w gąszczu tytułów? Sprawdźcie nasz przewodnik po kilku największych sekcjach.

Bohaterowie_ki są wśród nas

Czyli sekcja, która udowadnia, że superbohaterowie i superbohaterki to nie postacie z komiksów, ale żywi ludzie z niesamowitymi historiami do opowiedzenia. Tak, jak bohaterowie dwóch filmów poświęconych życiu w cieniu agresji Rosji na Ukrainę: Nie znikniemy (o nastolatkach z Donbasu, którym wojna przekreśla życiowe marzenia) i Wschodni front, opowiadający o codziennej pracy medyków na polu walki. W Złej prasie poznamy zarzewie konfliktu o wolne media w Oklahomie, Apolonia, Apolonia i Całe to piękno i krew przyjrzy się dwóm artystkom: Apolonii Sokol oraz Nan Goldin, a już w ogóle niesamowita historia stoi za Pustelnikiem z Treig – reżyserka filmu, Lizzie McKenzie spędziła siedem lat na próbach przekonania głównego bohatera do tego, żeby zrobić o nim film. A ten bohater to Ken Smith, człowiek, który od 40 lat mieszka w samotni w północnej Szkocji, bez codziennego kontaktu z cywilizacją.

Fetysze i kultura

Co fetysze mówią o kulturze, a co kultura o fetyszach? W tej sekcji zobaczycie szereg filmów poświęconych zjawiskom współczesnej kultury popularnej. Na przykład Scena myśli słynnego Wernera Herzoga skupia się na zagadnieniach dotyczących neurotechnologii. Modląc się o Armageddon to portret amerykańskich ultrakonserwatystów ewangelickich, realnie zagrażających demokracji. Świat po pracy mistrza europejskiego dokumentu, Erika Gandiniego, stawia bolesne pytania dotyczące przyszłości pracy, gdy świat zaczyna coraz mocniej opierać się na AI. A 1992: Wielka gra to blisko trzygodzinny dokument o pokrętnej drodze polskiej reprezentacji olimpijskiej w piłce nożnej do srebrnego medalu na igrzyskach Barcelona'92. W tle – przemiany Polski z początku lat 90.

Historie intymne

Sekcja, w której filmy są tak blisko swoich bohaterów, jak tylko się da. Tutaj elektryzuje Prawy chłopak, czyli skąpana w wojnie polsko-polskiej opowieść o miłości prawicowego aktywisty do dziewczyny wyznającej diametralnie inne poglądy. Bardzo ciekawie zapowiadają się też dwa portrety współczesnych kobiet. W niemieckiej Jednej na milion śledzimy losy dziewczyny, obsesyjnie chcącej zbliżyć się do swojej youtubowej idolki, piosenkarki i gimnastyczki Whitney Bjerken. A holenderski Zobacz, do czego mnie doprowadziłeś to smutna opowieść o trzech kobietach, ofiarach przemocy domowej, które dotarły do tego punktu, w którym zamordowały swoich oprawców.

Siła siostrzeństwa

O solidarności, szukaniu bezpiecznych przestrzeni i kobiecości. Zresztą, jak sama nazwa wskazuje. Szczególną uwagę zwracamy na Siostrzeństwo Świętej Sauny, film o grupie kobiet, które regularnie spotykają się w leśnej saunie, właśnie z potrzeby bycia we wspólnocie. Amerykańskie Lato kolibrów to już kamera skierowana na dwie młodziutkie Latynoski, mieszkające na granicy USA z Meksykiem i walczące z ruchami antyaborcyjnymi. I jeszcze przewrotne The Post Performance Blues Band, czyli jak trzy zbliżające się do 40-tki Islandki postanawiają założyć własny zespół. Dają sobie ultimatum – albo przez rok zrobią karierę, albo rozwiązują kapelę i wracają do normalnego życia.

Człowiek w kinie

Jeśli patronem sekcji jest Amnesty International Polska, to wiadomo, że właśnie tu znajdziecie filmy poruszające problematykę praw człowieka. Lub, częściej, łamania tych praw. Tytułem mocno na czasie jest Siedem zim w Teheranie. Bohaterka, młoda architektka wnętrz, śmiertelnie rani nożem człowieka, który usiłuje ją zgwałcić. Trafia za to do więzienia z zasądzoną karą śmierci, bo agresor był osobą wysoko postawioną w strukturach władzy. Niewinność opowiada o tym, że trudno jest być pacyfistą w silnie zmilitaryzowanym izraelskim społeczeństwie. A Przepowiednia burzy rozlicza się z amerykańską prawicą po ataku na Kapitol w styczniu 2021 roku. Będą też filmy o werbunku kobiet w szeregi ISIS, o młodziutkim afrykańskim żołnierzu, który za swoje zbrodnie został postawiony przed Międzynarodowym Trybunałem Haskim, o śledczym, zbierającym dokumentację zbrodni wojennych w byłej Jugosławii... Niestety – tematów do tej sekcji nie brakuje.

Muza i wena

Od zawsze jedna z najbliższych nam sekcji, bo opowiadająca o popkulturze. Nie tylko muzyce, co może sugerować nazwa – choć tej jest zawsze dość dużo – ale i innych gałęziach kultury. Największym tytułem wydaje się w tym roku Pianoforte Jakuba Piątka, polski dokument przyglądający się z bliska zmaganiom uczestników prestiżowego Konkursu Chopinowskiego. Drugim głośnym krajowym tytułem tej sekcji jest Vika!, rzecz o najstarszej polskiej didżejce, 84-letniej DJ Vice. My zwracamy też uwagę na jazzową Muzykę dla czarnych gołębi oraz Jurassic Punk, film o Steve Williamsie, ekscentrycznym pionierze animacji komputerowej. To on stworzył dinozaury, których baliście się w Jurassic Park!

Siła słowa

Można w ogóle kręcić dobre kino o literaturze? Albo z literaturą w tle? Można. I ta sekcja o tym przekonuje. Jeszcze jesteśmy pod wrażeniem wybitnej Ucieczki na Srebrny Glob, a już jej reżyser, Kuba Mikurda, zaprasza na kolejny film o wielkiej postaci polskiej kultury, tym razem o Stanisławie Lemie. Chodzi o Solaris Mon Amour. Bartosz Paduch, którego kojarzycie z realizacji dokumentu o Moleście, w Fantastycznym Matcie Pareyu przygląda się postaci Macieja Parowskiego, słynnego propagatora literatury i kina science-fiction. Będą też filmy o dwóch wielkich kobietach światowej literatury – Anne Ernaux (8 mm cudownych lat) i Elfriede Jelinek (Język wyzwolenia). A przecież to tylko część tytułów z tej sekcji...

Cinema, mon amour

A tutaj z kolei kino o kinie; coś, co kinofile lubią najbardziej. Lista nazwisk, które będą w tym roku bohaterkami i bohaterami zawartych w tej sekcji dokumentów, jest obłędna: David Lynch (Lynch/Oz), Alfred Hitchcock (Nazywam się Alfred Hitchcock), Jean-Luc Godard (Kino według Godarda), Werner Herzog (Radykalny marzyciel), Jane Campion (Kobieta kina)... Najlepiej najpierw sprawdźcie filmy o bohaterach tej sekcji, a potem wróćcie do najważniejszych tytułów.

To oczywiście nie wszystkie sekcje festiwalu. W We're here, we're queer poznacie świat widziany oczyma osób nieheteronormatywnych. Se_x Work opowie o dwóch rewolucjach seksualnych – tej z lat 70. i tej współczesnej. Klimat na zmiany poruszy tematy ekologiczne. What The Doc? to zbiór niecodziennych historii, o których zrealizowano dokumenty, a w Miejsca poznacie... miejsca; z reguły takie, o których nie mieliście pojęcia. Na przykład... sowieckie przystanki autobusowe. Ponadto filmy krótkometrażowe, retrospektywa Trinh T. Minh-ha, sekcja eksperymentalna, filmy poświęcone doświadczeniom VR czy klasyczne tytuły dokumentalistek z lat 70. i 80., opowiadające o walce o prawa kobiet... Nie zapominajmy o jubileuszowej sekcji 20 głośnych dokumentów na 20-lecie festiwalu; część z nich zobaczycie w kinach, część online.

Millennium Docs Against Gravity dzieli się na część kinową (wszystkie tytuły z tegorocznego repertuaru, 12-21 maja, wybrane kina w Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu, Gdyni, Katowicach, Łodzi, Bydgoszczy i Lublinie) oraz część online (wybrane tytuły z repertuaru, 23 maja-4 czerwca na mdag.pl). Na tej stronie znajdziecie też wszystkie informacje dotyczące godzin pokazów, festiwalowych kin i miejsc, wydarzeń specjalnych, spotkań z gośćmi oraz cen biletów i karnetów. I oczywiście szczegółowe opisy wszystkich kilkuset filmów z tegorocznego repertuaru. Uwaga – pełny program wraz z godzinami seansów jest już dostępny na mdag.pl. Możecie tam też kupować bilety na poszczególne projekcje.

newonce jest patronem medialnym 20. edycji Millennium Docs Against Gravity