To jest nasza lista najlepszych raperów w Polsce, rok po roku. Część 4: 2010-2014

Zagłębiając się w historię krajowej sceny na potrzeby tego zestawienia doszliśmy do wniosku, że 2010 był bezsprzecznie najgorszym rokiem w historii polskiej rap gry. Kiedy jednak spora część środowiska milczała, inni jego reprezentanci wydawali miałkie, generyczne krążki, a debiutanci czekali na lepsze czasy, O.S.T.R. wciąż konsekwentnie szedł obranym przez siebie szlakiem prawdziwego hip-hopu.

Na początku tych dwunastu miesięcy wypuścił jeden z ciekawszych krążków w swojej bogatej dyskografii, konceptualny longplay Tylko dla dorosłych, kilka miesięcy później do spółki z Emade stworzył sequel P.O.E. Złodzieje zapalniczek (swoją drogą - świetny tytuł), a w międzyczasie udzielał się gościnnie na płytach Pyskatego, Medium czy PMM. Szczecinianom wyprodukował zresztą sporą część ich drugiego albumu. Ty mi nie pierdol bo zawsze wiem co streszczam / Posiadam flavour; bogactwem treść w tych wierszach / Chodź dla nas piekło tym miastem jest od dziecka / Płynie to tempo przez klatkę wprost do mieszkań / Prosto z serca Ci obiecuje dotrwam do końca / I jebać ,czy to będzie kurwa zwrotka miesiąca - nawijał wówczas u Węża i Głowy. I choć o pozycje w rankingach nigdy nie dbał - czego również dowiódł w 2010, odmawiając udziału w plebiscycie Superjedynek - wychodzi na to, że jego wersy na początku nowej dekady były nie tylko linijkami miesiąca, ale i roku.

Konkurenci do tytułu: Rado Radosny i Astek, którzy wypuścili własnym sumptem Nieśmiertelną nawijkę dwusławową, a ta otworzyła im drogę do ich dzisiejszego statusu. I Hades, który przyćmiewał swojego kolegę z zespołu na reedycji debiutanckiego albumu HIFI i drugim krążku swojego macierzystego składu, obu wydanych nakładem Prosto.

Wojtek nie dość, że w nową dekadę wszedł z płytą utwierdzającą go na pozycji najlepszego tekściarza krajowej sceny rapowej - a najprawdopodobniej jednego z lepszych pośród całej młodej polskiej literatury - to jeszcze przeformułował to, czym może być kobiecy wokal w produkcjach hip-hopowych i dowiódł, że album bardzo mroczny i bezkompromisowy też może odnieść sukces komercyjny. O ile bowiem trzy krążki TPWC dla ortodoksyjnych fanów Zip Składu mogły być ciut zbyt przystępne, o tyle na Czystej brudnej prawdzie niewiele było światła. Nawet takie numery jak Reset czy Myśl pozytywnie miały swe ciemne strony, a Kilka pytań do dziś pozostaje jednym z najważniejszych manifestów radykalnego umiarkowania Sokoła, o którym opowiadał nam w wywiadzie do czwartego numeru newonce.paper. Utwór Mirek należy do ścisłej czołówki najlepszych storytellingów pierwszego narratora rodzimej rap-gry. Kojarzysz, Rysiek co taksówką wiózł Janinę / Dupę miał Marysię... nie żyje / Jego sąsiad, co śmigał na ksywce „Mirek” był centralnie świrem / Nawąchany w sztosie kosę wziął i zrobił z niego filet / Mirka pieczara była ponura dosyć / Na lustrze na Bruce Lee posypane nosy / Dwuletnia córka płacze, lecą pornosy / Jej matka Marta chciała uciec, ale groził / Mirek od ojca pojął bytu istotę / Brać co się da, bo chuj wie co będzie potem.

Konkurenci do tytułu: Hades, który wypuścił swój debiutancki solowy krążek Nowe dobro to zło, Miuosh, który znów zwrócił oczy środowiska w stronę Śląska czy też Piątej strony świata i Białas, który w ostatniej ławce odliczał już minuty do tego, by wejść na zupełnie nowy poziom swojej scenicznej popularności.

Ksywkę Bisza kojarzyli w 2012 roku już nie tylko oddani słuchacze jego nielegali i debiutanckiej płyty B.O.K., ale również obserwatorzy plebiscytu Młode Wilki. Ale i tak jego oficjalnie wydany, pierwszy solowy krążek spadł na rodzimą scenę jak bomba. Jeden z naszych redaktorów zresztą dobrze pamięta rozmowę z pewnym reprezentantem krajowej ciemnej strony, który mówił mu wówczas o tym, jak niby miałby się technicznie mierzyć z takimi młodymi kotami, jak właśnie ten bydgoski Pollock mikrofonu. I choć dalsze ruchy na scenie tego ulicznego basiora są mocno dyskusyjne i ich recepcja w ogromnym stopniu zależy od estetycznych gustów, to Wilk chodnikowy - bez względu na preferencje muzyczne czy tekstowe - jest jednym z mocniejszych debiutów w długiej historii polskiego rapu. Trzymającym mistrzowski wręcz balans pomiędzy dosłownością i metaforyką, erudycją i wulgarnością, refleksją i rozrywką, popisem skilla, który nie sposób przyporządkować do żadnej ze szkół ufundowanych na rapowej scenie, ale wyczerpującej edukacji po prostu nie sposób mu odmówić. Kurwa, co jeden lepszy ekspert pieprzy #ostracyzm / Osiem godzin dziennie robię te rapy / A oni mówią: „Weź się chłopie do pracy!" / Sam się weź się, odbij, mam najlepsze flow / By dać pojęcie im co mogliby mieć, gdyby umieli nadążyć / Psy nie mają za co gonić mnie, młode koty nie mają z czym / Daję ten polski syf, oni wstają śpiewają hymn.

Konkurenci do tytułu: Borixon, który wymyślił się na nowo na albumie Rap Not Dead, a szczególnie w promującym go szlagierowym numerze Papierosy, Paluch, którego krążek Niebo stał się kamieniem węgielnym pod jego obecny status, a także Pezet, który wydał swój nienajlepszy, ale na pewno jeden z najważniejszych longplayów - Radio Pezet.

W naszym subiektywnym oglądzie sceny debiutancki krążek Kękiego wciąż pozostaje naszym ulubionym. Bez względu na to, czy ktoś woli radomiaka w wersji awanturniczo-zapijaczonej, czy dojrzale cesarskiej, Takie rzeczy są płytą przełomową. Kiedy bowiem rok wcześniej ten żołnierz undergroundu pojawił się w kolejnej odsłonie Młodych Wilków, jego prosty i wulgarny, acz melodyjny i chwytliwy, do cna charakterystyczny styl zyskał sobie całe zastępy nowych fanów. Ludzi, którzy wywindowali jego debiut pod szyldem Prosto na podium OLiSu i do statusu złotej płyty.

I choć ówczesny model życia Piotra Siary na pewno nie służył jemu ani jego bliskim, to relacje zdawane z niego na bitach były doprawdy fascynujące, a maniera, z jaką Kę spisywał te osiedlowe kroniki, stanowiła powiew świeżego powietrza na ulicznej scenie. Chłodnego podmuchu, który bodajże najbardziej dojmujący był w naszym faworycie z tego krążka, hardym, surowym numerze Z boku. To tam padły tak klasyczne wersy, jak: Spodzień szeroki a do tego skoki miejskie / Skarpet na łydzie, czapa w górę i niech będzie / Zwykłe chłopaki, nie żadne odmieńce / Chcesz to noś rury, co cisną w pęcie / Rapy wulgarne - tak widzę hip hop / Miłość jest dziwką, życie jest dziwką / Brak hajsu - dziwką rządzący - dziwką / Wszystko mnie wkurwia, więc cisnę częściej.

Konkurenci do tytułu: Sokół, który wspólnie z Marysią Starostą wydał swój do dziś najbardziej bezkompromisowy i najcięższy album Czarna biała magia, Ras, którego macierzysty zespół wypuścił przełomową dla ich kariery płytę Za młodzi na Heroda i Oskar, który rozpoczął swoją drogę do miana jednego z najlepszych tekściarzy polskiej rap-gry na debiutanckim EP PRO8L3M-u.

Tego, że należy do mikrofonowej wagi ciężkiej, Oskar dowiódł już na debiutanckim EP P8M, jednak szersze gremia ten nieoszlifowany jeszcze wówczas osiedlowy talent dostrzegły dopiero po premierze teledysku do Tori Black. I - przede wszystkim - późniejszym o rok mixtejpie Art Brut, który dla wielu (acz nie dla nas) wciąż pozostaje najlepszym materiałem w dyskografii stołecznego duetu. To, w jaki sposób reprezentant Dobrego Towaru wszedł w dialog z samplami z klasycznych 70'sowych i 80'sowych polskich płyt, ile nowych zbitek słownych wprowadził do języka polskiego i jak sprawnie radził sobie z przedstawianiem w swoich tekstach takich charakterystycznych postaci, jak sepleniący i jąkający się bohaterowie Ja ja ja pierdolę, już w momencie pierwszego odsłuchu tego krążka budziło ogromny szacunek. A że poza tym jeszcze Oskar nadał nowe życie nie tak znowu klasycznemu wówczas cytatowi z Borixona i definicję rapowej awanturniczości wprowadził na zupełnie nowy poziom, 2014 należałby do niego nawet jeśli nie nagrałby w nim jeszcze poruszającego numeru Krzyk, który towarzyszył filmowi Pocztówki z Republiki Absurdu. Numeru, który zapowiadał już dużo szersze niż osiedlowe horyzonty współtwórcy potęgi PRO8L3M-u. Żywych prosimy więc o nieodwracanie oczu.

Konkurenci do tytułu: Ten Typ Mes, który zredefiniował się jako raper i pilny obserwator rzeczywistości na swoim do dziś bodajże najlepszym albumie Trzeba było zostać dresiarzem, Gedz, który - jak zwykle zresztą - wyprzedzał resztę rapowego peletonu w kwestii świeżości swojego podejścia do rymowo-bitowej materii na płycie Niebo Nie Jest Limitem i Włodi, który wrócił na scenę w czci i… dymie ze swoim pierwszym od 11 lat solowym longplayem.