Afery, żarty, memy i cięte riposty na debatach. Przedstawiamy historię kilku ostatnich kampanii prezydenckich w Stanach Zjednoczonych.
Już we wtorek 3 listopada rozstrzygnie się najbliższa przyszłość Stanów Zjednoczonych. W szranki o fotel prezydencki stanie dwóch głównych kandydatów – urzędujący prezydent, republikanin Donald Trump i demokrata Joe Biden.
Aktualna kampania prezydencka ze strony obu panów przybiera przeróżne formy – często zakrawające o absurd. Przykład? Filmik M-A-G-A, który ostatnio pojawił się na oficjalnym kanale Donalda Trumpa. To oczywiście skrót oznaczający jedno z głównych haseł Trumpa – tak uwielbianego przez choćby Kanye’ego Westa Make America Great Again. Oszczędzimy słów – po prostu zobaczcie, co tam się wyprawia:
Wynik najbliższych wyborów nie jest jeszcze przesądzony, a sondażom rzadko kiedy można wierzyć w stu procentach. Jest jednak jeden człowiek, któremu statystycznie można zaufać – nazywa się Allan Lichtman. To amerykański profesor historii, który prawidłowo przewidział wszystkie wyniki wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych od 1984 roku. Tegoroczny werdykt? Donald Trump będzie pierwszym od 1992 roku urzędującym prezydentem, który przegra wybory o drugą kadencję.
Nie będziemy się tu skupiać na obecnej kampanii. Spoglądamy za to w przeszłość i kilka ostatnich kampanii prezydenckich w USA – od Billa Clintona i George’a H.W. Busha po Hillary Clinton i Donalda Trumpa.
Bill Clinton (vs. George H.W. Bush 1992; vs. Bob Dole 1996)
vs. George H.W. Bush
W 1992 roku, jako główny kandydat partii Demokratycznej, Clinton startował przeciwko urzędującemu prezydentowi, George’owi Bushowi seniorowi. Ten początkowo wydawał się nie do pokonania, bo za jego prezydentury skończyła się Zimna Wojna, a Stany Zjednoczone wygrały wojnę w Zatoce Perskiej. Clintonowi udało się jednak odnieść zwycięstwo dzięki dobrze wcielonej w życie strategii. Jego hasło brzmiało: liczy się gospodarka, głupcze, a sam kandydat był kreowany na tzw. normalnego faceta. Miał lepiej niż Bush rozumieć problemy zwykłych Amerykanów. Konserwatyści atakowali Clintona z różnych stron – chociażby wyciągając jego romanse czy opowiadając, że palił marihuanę. Odpowiedź? Eksperymentowałem z marihuaną raz czy dwa, ale tego nie polubiłem. Nie zaciągałem się i nie spróbowałem nigdy więcej. Stąd Bill Clinton palił trawę, ale się nie zaciągał z piosenki 12 groszy Kazika.
vs. Bob Dole
Po 4 latach rządów Clintona amerykańska gospodarka miała się dobrze. Republikanie musieli zaatakować z jakiejś strony, a na swojego kandydata wybrali senatora Boba Dole’a. Jednym z przesądzających na korzyść Clintona aspektów był wiek republikanina – Dole w 1996 miał 73 lata, a urzędujący prezydent – 50. Kontrkandydat Clintona w swoich wystąpieniach często mówił o II wojnie światowej i wielkim kryzysie, a prezydenta nazywał częścią rozpieszczonego pokolenia boomerów. Żeby się trochę odmłodzić, Dole publikował wyniki swoich badań i… zdjęcia na bieżni. Na jednym ze spotkań w Kalifornii kandydat upadł z podestu, a na kolejnym zjeździe tłumaczył, że… chciał odtańczyć ten demokratyczny taniec – makarenę.
George W. Bush (vs. Al Gore 2000; vs. John Kerry 2004)
vs. Al Gore
Po ośmiu latach kadencji demokratycznego Billa Clintona do walki o fotel prezydencki w 2000 roku stanął jego wiceprezydent – Al Gore. Cała kampania była przyćmiona jednym z największych skandali w polityczno-medialnej historii – romansem Clintona z Moniką Lewinsky. To kobieta, która w wieku 22 lat przyszła do Białego Domu jako stażystka i wdała się w romans z prezydentem. Romans, który miał później kosztować demokratów stanowisko prezydenta na kolejne 8 lat. Na przełomie 1998 i 1999 ruszył proces impeachmentu, w którym Izba Reprezentantów uznała Clintona za winnego, a Senat go uniewinnił. Do historii przeszła słynna już wypowiedź: nie miałem żadnych stosunków seksualnych z tą kobietą, panną Lewinsky. Al Gore podczas swojej kampanii próbował ukrywać Clintona, a sobie przypisywał chociażby wymyślenie internetu (był w komisji, która pracowała nad jego upowszechnieniem). Finalnie wyniki prezentowały się następująco: Gore 48,38%, Bush 47,87%. O wygranej Busha zadecydowali elektorzy – zaledwie 5 więcej zagłosowało na republikanina.
vs. John Kerry
W pierwszej kadencji Busha wydarzyła się jedna z największych tragedii dla Amerykanów XXI wieku – zamach terrorystyczny na World Trade Center w 2001 roku. Po wydarzeniach z Nowego Jorku Bush wypowiedział otwartą wojnę terroryzmowi, a amerykańscy żołnierze wyjechali na Bliski Wschód, by walczyć z wrogiem. Poparcie dla Busha w okolicach 2001 roku było wręcz gigantyczne, choć przez kilka następnych lat spadało. Kerry podczas kampanii krytykował Busha za niewystarczające zaangażowanie w walkę z terrorystami, a podczas jednej z debat wytknął mu: na początku w Iraku walczyły tylko 3 kraje: Wielka Brytania, Australia i Stany Zjednoczone. To nie jest wielka koalicja. Potrafimy zrobić to lepiej. Bush odpowiedział słowami, które przez pewien czas powtarzali wszyscy: W zasadzie to zapomniałeś o Polsce. Chwilę później wspomniał o 30 zaangażowanych państwach, ale tego nikt już nie zapamiętał.
Barack Obama (vs. John McCain 2008; vs. Mitt Romney 2012)
vs. John McCain
Zanim Barack Obama stał się kandydatem partii demokratów na prezydenta, musiał stoczyć zażarty bój w ramach własnego ugrupowania – z ubiegającą się o tę pozycję Hillary Clinton. Podczas debaty prawyborczej dziennikarka zadała Obamie pytanie: pośród swoich doradców ma pan kilka osób ze sztabu Billa Clintona. Z małym doświadczeniem w polityce zagranicznej. Jak zamierza pan polegać na doradcach Clintona i zrealizować obietnicę oderwania się od przeszłości? Na sali była obecna także Hillary Clinton, która wtórowała: chcę to usłyszeć. Odpowiedź Obamy? Hillary, ciebie również chętnie zatrudnię jako doradczynię. Barack Obama stał się pierwszym demokratycznym kandydatem od 1964 roku, który zdobył tak wysoki wynik w głosowaniu powszechnym – 52,9%.
vs. Mitt Romney
Kampania z 2012 roku pobiła wszelkie rekordy pod względem finansowania. Obama i Romney zebrali razem na swoje kampanie… ponad 2 miliardy dolarów. Do historii przeszła też jako niezwykle negatywna: 80% spotów Obamy miało umniejszać kontrkandydatowi. W przypadku Romneya ta liczba wyniosła 84%. W dużej mierze zadowoleni z rządów Obamy Amerykanie w końcu wybrali urzędującego prezydenta na drugą kadencję – zgarnął 51,06% głosów.
Donald Trump vs. Hillary Clinton, 2016
Przed 2016 rokiem ani partia demokratyczna, ani republikańska nie wystawiły kandydatki na prezydenta Stanów. Hillary Clinton stała się zatem pierwszą kobietą kandydującą na najważniejszy urząd w historii USA. Z drugiej strony z ramienia Republikanów w wyborach wystartował biznesmen i celebryta Donald Trump. Jego postulaty zakładały ograniczenie imigracji do Stanów (wybudowanie muru na granicy z Meksykiem, za który południowy sąsiad USA miał zapłacić), naprawienie wolnego handlu i przeciwstawienie się poprawności politycznej. Hasło? A jakże – Make America Great Again. Hillary Clinton próbowała z kolei przekonać Amerykanów kontynuacją i rozszerzeniem polityki Obamy – wspierania mniejszości rasowych, LGBT i praw kobiet.
Liczba skandali, przecieków i wojen medialnych kampanii z 2016 roku jest wręcz astronomiczna. Z prywatnego adresu Hillary Clinton wyciekły maile, w których kandydatka miała zdradzać informacje wagi państwowej. Zastanawiano się także nad jej stanem zdrowia, który budził wątpliwości po incydencie, w którym pomagano jej dojść do samochodu. Z drugiej strony do mediów wyciekło nagranie Donalda Trumpa przygotowującego się do programu Access Hollywood, w którym mówi do prowadzącego (na backstage’u): grab ’em by the pussy, odnosząc się do kobiet. Nie obyło się też bez szerokiej dyskusji na temat zaangażowania Rosji w wybory (Rosjanie mieli wspierać Trumpa), a po wyborach bardzo gorącym tematem była afera z Cambridge Analytica.