Nie trzeba być wielkim piłkarzem, by zostać wielkim trenerem. Ale łatwiej dostać pierwszą szansę w zawodzie, gdy nie trzeba sobie wyrabiać nazwiska od zera. Szczególnie mocno widać to na włoskim rynku. Ponad połowa kadry, która piętnaście lat temu zdobyła złoto mundialu, została przy futbolu jako trenerzy seniorów.
Słynne powiedzonko Arrigo Sacchiego o dżokeju i koniu jest prawdziwe pod każdą szerokością geograficzną. Ale szczególnie mocno musiało wybrzmieć we Włoszech, gdzie do doświadczenia piłkarskiego trenerów przywiązywało się zawsze wielką wagę. Podczas gdy w innych krajach przekonali się już, że warto wpuszczać do pracy z zawodowymi piłkarzami także ludzi, którzy nie znają zapachu szatni, na Półwyspie Apenińskim wciąż idzie to trudno. Gdy ostatnio w krótkim odstępie Thomas Tuchel awansował z Chelsea do finału Ligi Mistrzów, a Julian Nagelsmann został nowym trenerem Bayernu Monachium, wielu włoskich dziennikarzy skonstatowało, że w ich kraju obaj Niemcy prawdopodobnie nie mogliby być zawodowymi trenerami. Nie mówiąc już o prowadzeniu największych klubów.
OGRANICZENIE WIEKOWE
Nagelsmann formalnie dopiero w lipcu 2019 roku, po skończeniu 32 lat, mógłby się ubiegać o przyjęcie do szkoły trenerskiej w Coverciano na kurs UEFA Pro. W Niemczech w tym samym czasie startował z RB Lipsk w kampanię, którą zakończył w półfinale Ligi Mistrzów i miał już za sobą cztery lata pracy w Bundeslidze. Tuchel, jako starszy, miałby trochę łatwiej, ale i jemu byłoby trudno. Przy rekrutacji do Coverciano obowiązuje system punktowania, który zdecydowanie premiuje byłych piłkarzy. Im lepszych, tym bardziej.
PREMIE PUNKTOWE
Każdy rozegrany mecz w Serie C jest wyceniany na 0,02 punktu, w Serie B na 0,04, a w Serie A na 0,06. Już więc na wstępie kandydat, który rozegrał sto meczów w Serie A, ma sześć razy więcej punktów od konkurenta, który pięćdziesiąt razy zagrał w Serie C. Formalnie nie ma przeciwwskazań, by Tuchel i Nagelsmann zostali przyjęci do toskańskiego uniwersytetu dla trenerów. Ale w praktyce, przy dwudziestu miejscach na roku, mieliby minimalne szanse, skoro jeden nie grał w piłkę zawodowo, a drugi uzbierał na poziomie 2. Bundesligi osiem meczów. Warto dodać, że we Włoszech punktuje się nie tylko grę w Serie A. Dodatkowe premie dostaje się za występy w reprezentacji oraz na mistrzostwach świata. Sacchi naprawdę miał powody, by tłumaczyć rodakom, że aby zostać dżokejem, nie trzeba było wcześniej być koniem.
LIGA ZNANYCH POSTACI
Specyfikę włoskiego rynku trenerskiego bardzo wyraźnie widać także dzisiaj. Piętnaście z dwudziestu klubów Serie A ma aktualnie trenerów, którzy grali w pięciu czołowych ligach europejskich także jako piłkarze. W Bundeslidze jest takich tylko pięciu na osiemnastu, a w Premier League dziewięciu na dwudziestu. We Włoszech zazwyczaj nie chodzi o szarych ligowców, lecz o czołowe piłkarskie postaci swoich czasów. W tym sezonie na poziomie Serie A pracowało ośmiu byłych reprezentantów Włoch — z Andreą Pirlo (Juventus), Gennaro Gattuso (Napoli), czy Antonio Contem (Inter) na czele. Kolejni czterej przewinęli się przez bieżące rozgrywki Serie B – Christian Brocchi prowadzi Monzę, Fabio Grosso Frosinone, w którym zastąpił Alessandro Nestę. W Pescarze pracował z kolei Massimo Oddo. A przecież całkiem niedawno w lidze włoskiej trenerami byli też choćby Walter Zenga, Carlo Ancelotti, Thiago Motta, Vincenzo Montella, Luigi Di Biagio czy Roberto Donadoni.
MILIONERZY NIE CHCĄ TRENOWAĆ
Warte odnotowania, że zazwyczaj mowa o piłkarzach, którzy całkiem niedawno biegali jeszcze po boiskach, więc zawodnicy, których prowadzą, mają wszelkie szanse znakomicie pamiętać ich z boisk. Odkąd w futbolu, po powstaniu Ligi Mistrzów, prawa Bosmana oraz sprzedaży praw telewizyjnych na zagraniczne rynki, pojawiły się naprawdę gigantyczne pieniądze, czyniące z dobrych piłkarzy milionerów, którzy mogliby do końca życia nic nie robić, w wielu krajach zawodnicy zaczęli sobie szukać mniej stresujących i łatwiejszych zajęć. Zostawali ekspertami telewizyjnymi, agentami, czy działaczami albo całkowicie odchodzili od futbolu.
FENOMEN MISTRZÓW ŚWIATA
We Włoszech nawet w tych czasach podobnego trendu nie widać. Ich ostatnie znakomite pokolenie – to, które w Niemczech przed piętnastoma laty sięgnęło po mistrzostwo świata — po zakończeniu karier w zdecydowanej większości zdecydowało się na pracę w piłce. Z 23-osobowej kadry, którą Marcello Lippi zabrał na tamte mistrzostwa, aż dwunastu piłkarzy ma już za sobą pracę w roli pierwszego trenera w seniorskiej piłce. To zdecydowany rekord tamtego mundialu. Niemcy, którzy zdobyli brązowy medal, dorobili się tylko jednego Torstena Fringsa, który prowadził w Bundeslidze SV Darmstadt. Z Polski jedynie Mariusz Lewandowski oraz Radosław Sobolewski pozostali przy futbolu jako pierwsi trenerzy. Anglicy, którzy wypadają na tym tle całkiem nieźle, mieli takich siedmiu. Do Włochów nawet się jednak nie zbliżają. Niewykluczone, że ta lista będzie się wydłużać, bo do kariery trenerskiej szykuje się chociażby Daniele De Rossi, w marcu dołączony do sztabu selekcjonera Roberto Manciniego w reprezentacji Włoch.
Andrea Pirlo (Juventus)
Dostał większą szansę niż którykolwiek z jego byłych kolegów i na razie koncertowo ją marnuje. Do Juventusu trafił przed rokiem, tuż po kursie trenerskim i miał trenować zespół rezerw. Jednak już po tygodniu zastąpił Maruzio Sarriego w pierwszej drużynie. Po dziewięciu latach dominacji przegrał z nią mistrzostwo, a teraz jest duże ryzyko, że nie zdoła nawet awansować do Ligi Mistrzów, co byłoby katastrofą, która może bardzo mocno zaszkodzić jego wciąż młodej trenerskiej karierze.
Gennaro Gattuso (Napoli)
Jednym z tych, którzy sprawili, że Pirlo ma w tym sezonie tak trudne życie, jest jego były kolega z reprezentacji oraz Milanu. Gattuso zdołał się na rynku obronić. Z Milanu został zwolniony po tym, jak nie zdołał z nim awansować do Ligi Mistrzów, przegrywając walkę o miejsce w czwórce na samym finiszu. Później zastąpił Carlo Ancelottiego w Napoli i udowodnił, że zna się na fachu. Zreformował zespół, przywrócił go na dobre tory i ma duże szanse awansować z nim do Ligi Mistrzów. Wciąż jest w grze nawet o wicemistrzostwo kraju. Mimo to najprawdopodobniej po sezonie odejdzie, ale problemów ze znalezieniem klubu nie powinien mieć. W mediach najczęściej przymierza się go do Fiorentiny.
Filippo Inzaghi (Benevento)
Były znakomity napastnik przeżywa na razie karierę pełną turbulencji. Kompletnie nie poradził sobie w Milanie, z którego został zwolniony. Miał w sobie na tyle pokory, by zejść do Serie C i w Wenecji w spokoju nauczyć się zawodu. Spisał się na tyle dobrze, że zapracował na kolejną szansę w elicie, jednak w Bolonii zupełnie mu nie poszło. Zszedł do Serie B, w której wykręcił rewelacyjne wyniki z Benevento, wprowadzając je do najlepszych. Trzecie podejście do najwyższej ligi znów nie jest jednak zbyt dobre. Po tym, jak jego drużyna przez większość rozgrywek plasowała się na bezpiecznych miejscach, ostatnio obsunęła się do strefy spadkowej i jest bardzo zagrożona degradacją.