Uwaga, niecenzuralne teksty. Skąd właściwie wzięła się słynna naklejka Parental Advisory?

Kiedy żona ówczesnego senatora, a późniejszego wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych Tipper Gore zrozumiała, że Prince NAPRAWDĘ śpiewa o dziewczynie masturbującej się w hotelowym lobby za pomocą zwiniętego w rulon magazynu, krew się w niej zagotowała i doszła do wniosku, że tak dłużej być nie może. Wykorzystała polityczne kontakty swojego męża i szybko zyskała odpowiednie narzędzia nacisku. Narzędzia, zdolne przerazić nawet zrzeszenie amerykańskich wydawców muzyki, znane jako RIAA. I doprowadziła do porozumienia, za sprawą którego na płytach zaczęto z początku umieszczać okrągłe naklejki o treści Warning: Tone of this record is unsuitable for minors. Na pewno dążyła do całkowitego zakazu wyśpiewywania takich treści - a później wprowadzenia system różnorakich oznaczeń przypominających te, którymi posługuje się branża filmowa (G, PG, PG-13, R i NC-17). Ale spotkanie przed senacką komisją do spraw handlu, nauki i transportu, w którym uczestniczył m.in. Frank Zappa, pozbawiło ją złudzeń co do tego, że uda jej się zaspokoić cenzorskie ciągoty w satysfakcjonującym stopniu. Ciekawe, czy skorzystała wówczas ze zwiniętego w rulon magazynu?

Pierwszą płytą noszącą klasyczną czarno-białą naklejkę z napisem Parental Advisory: Explicit Lyrics - która w kolejnych latach została zmieniona na Parental Advisory: Explicit Content - był natomiast czwarty album w dyskografii miami-bassowych pornografów znanych jako 2 Live Crew. Longplay zatytułowany Banned in the U.S.A. w historii amerykańskich potyczek o wolność słowa jest zresztą ważny nie tylko z tego względu. Luke Skyywalker i jego kolorowa czereda już wcześniej mierzyli się z oskarżeniami o sianie zgorszenia, a wyrok skazujący ich za obscenę płyty As Nasty As They Wanna Be uchylił dopiero sąd apelacyjny. Przez kolejne 2 lata podobnego ostrzeżenia dorobiło się tymczasem na swoich okładkach 225 kolejnych albumów - tak różnych, jak kolejna płyta Red Hot Chilli Peppers i rock-opera oparta na biografii… Charlesa Mansona - a później już nikt nawet tego nie liczył. W międzyczasie gama owych przestróg poszerzyła się o zupełnie nowe oznaczenia, takie jak strong language, violent- czy sexual content. W podobny sposób swoje wydawnictwa zaczęła również metkować brytyjska branża muzyczna.

I choć owe ostrzeżenia są nadal powszechnie używane - a bardzo prędko zaadaptowała je również cyfrowa gałąź rynku fonograficznego - to ponad trzy dekady po wprowadzeniu wciąż otacza je szereg kontrowersji. Po pierwsze - nigdy nie ustalono żadnych przejrzystych zasad, wedle których są one przyznawane. Zdanie mówiące o tym, że należą się płytom, na których wulgarny język i opisy przemocy, seksu czy też używek są tak rozległe, że należałoby o nich poinformować rodziców wydaje się być nieco zbyt arbitralne. Po drugie - przeciwnicy całej tej koncepcji mają szereg mocnych argumentów na to, by wreszcie porzucić tę konserwatywną metodę segregacji dóbr kultury. Bo choć za wprowadzeniem owego oznaczenia poszła w Stanach produkcja czystych wersji rzeczonych albumów (swoją drogą jest to temat na dobre zestawienie; wielu artystów podeszło do tego tematu bardzo kreatywnie, zastępując przekleństwa odgłosami wystrzałów bądź… bekania), a niektóre sieci sklepów dystrybuują wyłącznie takowe, to przeciętny amerykański nastolatek nie ma żadnego problemu ze zdobyciem oryginału. Ba, często właśnie na podstawie tej naklejki - jeszcze przed nastaniem Internetu - dobierał repertuar, którego słuchał. Owo czarno-białe logo prędko stało się bowiem symbolem buntu, drukowanym na koszulkach, czapkach czy samochodowych stickerach. Jak celnie stwierdził w latach 90. dziennikarz magazynu Reason, Greg Beato: jakakolwiek rapowa płyta nieposiadająca tego oznaczenia na okładce wydaje się od razu mocno podejrzana.

Nazwę Parental Advisory przyjęła zresztą południowa grupa hip-hopowa związana z Dungeon Family. Ilość numerów i albumów noszących ten tytuł jest trudna do policzenia, a skala kreatywności, jaką wykazują się graficy wplatający rzeczone logo w okładki przeróżnych krążków, jest równie imponująca co warta prześledzenia. A że wprowadzenie tego oznaczenia nie miało właściwie żadnego wpływu na sprzedaż płyt w USA czy Wielkiej Brytanii, nie będzie nadużyciem stwierdzenie, że jego rola w historii muzyki rozrywkowej ogranicza się właściwie tylko do wartości ikonograficznej. I choć Tipper Gore od czasu do czasu wyłania się ze swojej luksusowej posiadłości, by załamywać ręce nad rynsztokiem, którym jest dla niej współczesny pop (pop, pop that pussy), a zagorzali zwolennicy wolności słowa walczą wciąż o zniesienie podobnej segregacji, to w kwestii tego, jak bardzo wulgarne, rozerotyzowane, przećpane czy agresywne były - i są - różnorakie popowe piosenki minionych 34 lat, ich dysputy wydają się być zupełnie bez znaczenia.

Na koniec więc pozostaje nam tylko podziękować byłej drugiej damie USA za jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli kontestacji w historii grafiki użytkowej. Bo choć Oskar nigdy nie przebierał w słowach, a content na płytach PRO8L3Mu zawsze był violent i sexual, to owa naklejka na okładkę Widma trafiła zapewne ze względu na ten bezkompromisowy, wolnościowy kontekst.