Perfekcyjna symbioza - wybieramy 8 naszych ulubionych duetów raper-producent z XXI wieku

Jedna z najlepszych hip-hopowych płyt ever. Madvillainy jako jedna z niewielu pozycji z rapowego podziemia doczekała się doskonałych recenzji nawet wśród krytyków, którzy na co dzień z rapem nie mają raczej zbyt wiele wspólnego. Zresztą, co ciekawe, z początku większą estymą cieszyła się chyba nawet wśród fanów alternatywy.

Większość beatów z wydawnictwa Madlib stworzył w... pokoju hotelowym podczas wycieczki do Brazylii. Producent korzystał z jazzu, soulu, muzyki hinduskiej czy właśnie brazylijskiej. A skąd, w wolnym tłumaczeniu, Wściekły czarny charakter? Taki tytuł wskazywał na kilka aspektów krążka: komiksowość (paralelne światy tworzone zarówno przez Madliba, jak i Dooma, a także samo ich spotkanie – to kolizja dwóch superbohaterów o różnych mocach) i pozorną tylko prostolinijność. Pod pierzynką nawijek Dooma znajdują się bowiem bardzo złożone gry słowne, a gdyby włączyć w to analizę rymów i środków stylistycznych, to nie starczyłoby nam miejsca, żeby wszystko opisać. Po prostu posłuchajcie.

Ta współpraca zaowocowała jedną z najbardziej spektakularnych karier w historii hip-hopu. Wiecie, który kawałek stał się owocem pierwszego w historii spotkania Dre i Eminema w studiu? Ponadczasowe My Name Is, które znalazło się finalnie na projekcie The Slim Shady LP, gdzie producentem wykonawczym był oczywiście Dre. Później było już tylko lepiej – The Marshall Mathers LP to już większość produkcji Kalifornijczyka (The Real Slim Shady czy Bitch Please II), 3 na The Eminem Show, 8 na Encore i 18 z 20 na owianym złą sławą Relapse. Dre nie byłby sobą, gdyby nie pojawił się także na innych projektach Marshalla – Devil’s Night i D12 World. Podczas gdy Em miał swoje wzloty i upadki jako raper, Dre utrzymywał swoje produkcje na najwyższym poziomie, czego dowodem jest choćby Relapse – do beatów na pewno nie można się tam przyczepić.

W czasach, kiedy na amerykańskiej scenie na hasło biały raper reagowano ksywką Vanilla Ice'a, współprace międzyrasowe spotykało się nieczęsto. Dre postanowił jednak postawić wszystkie karty na chłopaka z Detroit, podejmując spore ryzyko - jedno z najważniejszych w swojej karierze. It was you who believed in me when everyone was tellin' you / Don't sign me, everyone at the fuckin' label, let's tell the truth! / You risked your career for me, I know it as well as you / Nobody wanted to fuck with the white boy – nawijał Em w I Need a Doctor. Dzięki Eminemowi Dre faktycznie przeżył drugą młodość. Ten duet to samonapędzający się mechanizm, którego nie można było zatrzymać.

Gdyby zastanowić się nad fenomenem Drake’a, to na myśl od razu nasuną się konstatacje o jego chłodnej kalkulacji, dobrym wykorzystywaniu trendów muzycznych i upopowieniu rapu. Drake to jednak nie tylko Aubrey Graham. Drake to też jego tekściarze i PR-owcy, a przede wszystkim – jego wieloletni producent 40. Choć początkowo motorem napędowym kariery Kanadyjczyka był Boi-1da, który wyprodukował zresztą jeden z najważniejszych singli w karierze Drake’a (Best I Ever Had), to już od czasu Comeback Season z 2007 roku 40 zaczął odciskać swoje producenckie piętno na wydawnictwach Drake’a, a co za tym idzie – na samym Drake’u.

Od So Far Gone po Scorpion Noah 40 przewijał się przez każdy projekt Drake’a, de facto kształtując jego brzmienie (na większości był też producentem wykonawczym). Downtempo i ambient to główne cechy charakterystyczne styli Shebiba, choć niejednokrotnie pokazał, że dobierając do swojej ekipy innych producentów (choćby Murda Beatza, Nineteen85 czy Hit-Boy'a), potrafi dopisać do swojego stylu epitet eklektyczny. 40 bez Drake’a na pewno by sobie poradził, ale w drugą stronę mogłoby być już ciężko. Ta dwójka przypomina nierozerwalny pakt, który działa bez zarzutów od samego początku ich współpracy.

Madlib ma dar do wiązania się w duety z konkretnymi raperami. Wspomniany wcześniej w artykule Madvillain był doskonałym projektem, a Madlib w połączeniu z Freddie Gibbsem? Było zaskoczenie. Oto ugruntowany już na scenie producent spotyka się z bezkompromisowym człowiekiem ulicy, który jeszcze w okolicachpremiery ich pierwszego wspólnego albumu sprzedawał crack. Ich historia rozpoczęła się od EP-ki Thuggin’ z 2011 roku, a przerodziła się przede wszystkim w dwa doskonałe albumy – Piñata i Bandana.

Oba projekty są świadectwem zderzenia dwóch światów – elastycznego producenta o eksperymentatorskim zacięciu i opanowanej do perfekcji sztuce samplingu, a także agresywnego draba, który moment stania się konformistą i pisania poprawnych politycznie tekstów utożsamia z końcem swojej kariery. I coś w tym jest, kiedy słyszymy na przykład wersy o dźgnięciu białego Jezusa mieczem na surowym beacie Madliba, który sampluje z coveru Love Theme from The Godfather i disco hitu z lat 80. grupy Starshine. To w końcu świetne połączenie beatmakerskiej wyobraźni Madliba i topornej, ulicznej nawijki Gibbsa, co razem owocuje niezwykle wciągającymi i angażującymi projektami.

Dyskografia Jaya Z, jak w przypadku większości artystów, miała swoje wzloty i upadki. Gdyby jednak prześledzić najlepsze albumy Hovy po 2000 roku, to nietrudno będzie znaleźć jedną część wspólną: pracował nad nimi także No I.D. To producent, który uwielbia angażować się w projekty z polotem; albumy często konceptualne i mówiące o czymś (pracował m.in. z Logicem, Vincem Staplesem czy Commonem).

Historia jego i Jaya zaczęła się na The Blueprint 2, ich szlaki przecinały się też na American Gangster, The Blueprint 3 i Watch The Throne, ale najlepszym momentem było zdecydowanie 4:44. To album, którym Jay postanowił powrócić na rapową scenę, a po nie do końca udanym Magna Carta… Holy Grail, na który zatrudnił masę najwyższej klasy producentów (Timbaland, Pharrell, Mike Dean, Boi-1da), zdecydował się na woltę. 4:44 to bowiem płyta stricte poświęcona współpracy Jay’a z No I.D., która przerodziła się w niezwykle elegancki i estetyczny krążek, co wymagało korzystania z równie eleganckich sampli (Love's in Need of Love Today Stevie'ego Wondera, Someday We'll All Be Free Donny Hathaway czy Four Women i Baltimore Niny Simone). Klasa.

Co prawda piszemy o duetach, ale w tym przypadku musimy przywołać osobę trzecią. Będzie nią Anthony „Top Dawg” Tiffith, któremy udało się stworzyć jedną z najbardziej charakterystycznych, spójnych i ciekawych wytwórni muzycznych w Stanach. Jego geniusz polega przede wszystkim na doborze artystów do swojej stajni: oprócz Schoolboya Q, Jay Rocka, SZA, Ab-Soula i Isaiah Rashada, są tam też Kendrick Lamar i Sounwave. Producent zajął się Kendrickiem w zasadzie od samego początku – poczynając od hitowego A.D.H.D. czy No Make-up, przez doskonałe Bitch Don’t Kill My Vibe po zaangażowane, funkowe King Kunta. Dowodem na jakość ich współpracy niech będą dwie nagrody Grammy, które Sounwave zgarnął u boku Lamara za Alright i Damn. If you can’t sit with Kendrick in the studio and understand where he’s coming from, it’s probably not gonna work out – mówił producent w jednym z wywiadów. On z Lamarem potrafi  się dogadać bez słów,  a wszystko dzięki temu, że panowie współpracują od czasu pierwszych mixtape'ów rapera.

O wspomnianej wcześniej elastyczności Sounwave'a może też świadczyć  lista artystów, z którymi do tej pory współpracował. Oprócz stajni TDE, w której i tak style poszczególnych wykonawców różnią się od siebie na różnych płaszczyznach, Sounwave pracował chociażby nad Lover Taylor Swift, soundtrackiem do Króla Lwa Beyoncé czy Masseduction St. Vincent i Gone Now Bleachers.

Prześledzenie kariery 21 Savage’a na przestrzeni lat musi zakończyć się konstatacją: gość się zmienił. Gangi, przemoc, śmierć brata – wszystko to doprowadziło go w pewnym momencie do punktu, w którym jedyną drogą ucieczki stało się podjęcie kariery rapera. Na szczęście na jego drodze pojawił się w pewnym momencie Metro Boomin. I wyciągnął z niego wszystkie cechy, które sprawiły że Savage stał się wielką gwiazdą. Ich ścieżki przecięły się już w 2015 roku na EP-ce Slaughter King, jednak to 2016 rok przyniósł ich pierwszą pełnoprawną kolaborację, która na dobre rozpoczęła craze na rapera. Savage Mode to swoisty testament z życia 21 Savage’a – album, z którego sączy się agresja, niepohamowana chęć zemsty, przemoc i ból. Te wszystkie emocje zostały ujęte w linijkach, których prostota, obrazowość i bezkompromisowość pozwalają powiedzieć, że ten typ sobie nie żartuje i przyczepić mu metkę autentyczności. Krwawe opowiastki są na Savage Mode perfekcyjnie podbijane przez surową, trapową produkcję Metro Boomina.

Przygoda tej dwójki nie skończyła się na Savage Mode. Metro wyprodukował też 9 z 14 numerów na Issa Album, wespół z Offsetem stworzyli też horrorowe Without Warning, a sequel Savage Mode podobno jest w drodze.

Było sporo o samplingu, więc warto zwrócić też uwagę na drugą stronę beatmakerskiego fachu – produkcji własnej od początku do końca. Czyli tego, w czym specjalizuje się Pi’erre Bourne. Jego droga do zostania go-to producentem Playboi’a Cartiego to efekt networkingu i odrobiny przypadku. Wszystko zaczęło się od przeprowadzki do Atlanty, gdzie Bourne poznał DJ-a Burn One, zaczął pracę w Epic Records i rozkręcił pierwsze współprace z Young Nudym i Trippiem Reddem. Okazało się, że paczka beatów wysłana do K$upreme’a finalnie wylądowała w rękach Cartiego, który wykorzystał jeden z beatów do wokeuplikethis* i zaprosił na feat Lil Uzi Verta. To właśnie ten moment oznaczał początek współpracy Pi’erre’a i Cartiego – 6 numerów na debiutanckim Playboi Carti i prawie wszystkie na Die Lit to beaty raczkującego jeszcze wówczas producenta.

Carti i Bourne od początku stworzyli chemię, dzięki której zarówno pierwszy mixtape rapera, jak i jego debiutancka płyta, doczekały się doskonałych recenzji i doprowadzenia Cartiego do statusu jednego z najbardziej perspektywicznych newcomerów. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie rytmiczne, przepełnione basowymi melodiami produkcje. Zarzuty odnośnie niezbyt zawoalowanego tekściarstwa rapera stawały się nieważne w perspektywie błyskawicznie wpadających w ucho beatów i nowatorstwa Cartiego w dziedzinach flow i ad-libów.