Highest 2 Lowest z Denzelem Washingtonem i... A$AP Rockym jest już na Apple TV+. Recenzje? Dominują tzw. mieszane odczucia. Ale warto przekopać się przez filmografię króla czarnego kina – parę rzeczy po latach zestarzało się okrutnie, parę wręcz zyskało na jakości.
Spike Lee jest zdecydowanie najważniejszym, a pewnie i najbardziej kontrowersyjnym twórcą kina afro. A jeśli jeszcze nie znacie jego wcześniejszych pozycji - oto złota ósemka do nadrobienia.
8. BlackKklansman: Czarne bractwo
Film opowiadający prawdziwą historię Rona Stalwortha, pierwszego czarnego funkcjonariusza policji w Colorado Springs. Mamy lata 70., Ron jest przez cały czas wyszydzany przez swoich kolegów z pracy, więc zza biurka idzie w teren i zostaje szpiegiem w stowarzyszeniu czarnoskórych studentów, gdzie ma tropić potencjalnych kandydatów do Czarnych Panter. Ale później trafia do… Ku Klux Klanu. Tak, to wszystko działo się naprawdę.
Po paru słabszych latach Spike Lee wrócił Czarnym bractwem do formy. Dla takich filmów wymyślony określenie: brawurowy, bo faktycznie, nowojorski twórca przejechał się po rasizmie, który jeszcze 50 lat temu dosłownie bił po oczach, ale dodał do tego masę świetnych żartów, podkręcił akcję, a kiedy już myśleliśmy, że koniec, włączamy światła, wychodzimy z sali – dołożył przygnębiający finał. I to taki, po którym trochę zmienia się optyka całości; wiecie, my tu śmieszkujemy z udawania białego, ale sprawa wciąż jest poważna. Sześć nominacji do Oscarów (i statuetka za najlepszy scenariusz adaptowany), cztery nominacje do Złotych Globów i nagroda na festiwalu filmowym w Cannes to nie przypadek.
7. Ona się doigra
Kinowy debiut Spike'a Lee to film o wyzwolonej seksualnie, czarnoskórej Noli, wikłającej się w romanse z trójką mężczyzn. Lee chciał podkreślić rolę walki o niezależność płci i to, jak łatwo wzorce zachowań kobiet i mężczyzn mogą się odwrócić. O tym mówiło się w 1986, o tym też mówi się dziś, i to nie tylko dlatego, że obraz doczekał się po latach serialowego remake'u. Dosyć powolna akcja, czuć, że było to robione za małe pieniądze (185 tysięcy dolarów; mało kto wie, że pieniądze na realizację debiutu Lee zebrał m.in… zbierając puszki i butelki), za to ogląda się bardzo dobrze. Fun fact: Ona się doigra była pierwszym filmem, na który Barack Obama zabrał swoją przyszłą żonę, Michelle.
6. Czarny blues
Trochę ten sam temat, co Whiplash, ale bez sadystycznego, rzucającego krzesłami nauczyciela; Czarny blues jest nie tylko historią muzyka jazzowego Bleeka Gilliama, ale i opowieścią o tym, że aby osiągnąć perfekcję w świecie sztuki, należy oddać się jej w całości, poświęcając rodzinę, przyjaciół, a nawet miłość. Piękny hołd złożony afroamerykańskiemu jazzowi plus jedna z lepszych ról w karierze Denzela Washingtona.
5. Plan doskonały
Bodaj najbardziej mainstreamowy i – obok nieszczęsnego Oldboya – najmniej emblematyczny dla Spike'a Lee obraz w jego twórczości. To intelektualna rozgrywka pomiędzy trzema osobami: przebiegłym opryszkiem (Clive Owen), który zorganizował wielki skok na bank, policyjnym negocjatorem (Denzel Washington), czującym, że ta sprawa jakoś śmierdzi oraz tajemniczą konsultantką wpływowych osób (Jodie Foster). Kryminał w starym stylu: bez trupów, z niesamowitym napięciem, mocnymi one-linerami (wyborne nawiązanie do 50 Centa!) i zwrotem akcji w finale. Plan faktycznie okazał się doskonały, film zresztą też.
4. Malcolm X
Dosyć dyskusyjny obraz w karierze Lee – dla wielu jedna z jego najlepszych produkcji, dla innych ciągnąca się w nieskończoność prawie czterogodzinna kobyła. Ale z drugiej strony – gdyby brać się za skrótowe przedstawienie tak niejednoznacznej postaci jak tytułowy bohater, słynny działacz na rzecz praw czarnych w USA, no to wyszedłby z tego paździerz poruszający wszystko po łebkach. A tak mamy kompleksowo przedstawioną biografię, w dodatku ze świetnie narysowaną ówczesną rzeczywistością Stanów Zjednoczonych. Kawał historii, kawał świetnego kina.
3. Cztery małe dziewczynki
Możecie nie kojarzyć tytułu, ale to jeden z najlepszych amerykańskich dokumentów lat 90. Opowiada o wydarzeniach z 1963, kiedy umieszczona pod schodami kościoła baptystów bomba eksploduje i zabija tytułowe cztery dziewczynki w wieku od 11 do 14 lat. Agenci przesłuchują podejrzanych i świadków i w zasadzie wiedzą, kto był sprawcą. Nie mają jednak dowodów fizycznych, część świadków ze strachu nie chce zeznawać, a zgodnie z ówczesnymi regulacjami prawnymi nie można w sądzie użyć dowodów zdobytych przy użyciu technik operacyjnych. Czy to nie materiał dla filmowego bojownika o dobre imię czarnych? Spike Lee nakręcił film, który na przemian wzrusza i drażni. Bo i trudno uwierzyć, że tak bulwersujące rzeczy działy się niewiele ponad 60 lat temu.
2. 25. godzina
Co to dużo pisać, po prostu trzeba przypomnieć sobie monolog głównego bohatera, jedną z najlepszych scen w historii kina. Czy kiedyś trafił się film, z którego płynęła większa wściekłość, niż z finału 25. godziny? No właśnie.
1. Rób, co należy
Spike Lee w wersji instant: ta porywająca historia multikulturowej wojny w czarnym getcie Brooklynu praktycznie wyjaśnia, skąd biorą się wszystkie konflikty, kierowane nienawiścią do innej rasy. Biorą się z płytkich horyzontów, co zresztą Lee bardzo mądrze przedstawił na ekranie. To jedno. Drugie – ten obraz jest jak wycieczka w głąb kolorowego, ejtisowego Brooklynu, tyle niebezpiecznego, ile fascynującego, który do tego rozbrzmiewa raczkującym wówczas hip-hopem. Dlatego to nasz ulubiony film Spike'a Lee – w dwóch godzinach zmieścił bardzo szeroki kontekst kulturowo-społeczny. I to jak!